Profielen

Profielen van hoogbegaafde leerlingen

Er bestaat niet zoiets als ‘de’ hoogbegaafde leerling. Er zijn verschillende profielen van hoogbegaafde leerlingen, afhankelijk van de wijze waarop het kind zich in zijn/haar omgeving ontwikkelt. De bekendste indeling in profielen is gemaakt door Betts & Neihart (1988, 2010). Zij onderscheiden zes profielen met specifieke gedragskenmerken en de mogelijkheden voor herkenning en de begeleiding op school. 

PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel I
De aangepaste succesvolle leerling
Presteert goed/haalt goede cijfers Uitgedaagd worden Versneld en verrijkt curriculum
Goed academisch zelfbeeld Tekortkomingen (zwakke kanten) laten zien Ontwikkelen van persoonlijke interesses
Stelt zich afhankelijk op Risico’s leren nemen Bieden van activiteiten die de leerling uitdagen om uit de comfortzone te treden
Zoekt bevestiging/ goedkeuring leerkracht Assertiviteitsvaardigheden aanleren Ontwikkelen van vaardigheden voor zelfstandig leren
Perfectionistisch Creativiteit ontwikkelen Verdieping mogelijkheden bieden
Vermijdt risico ‘Growth mindset’ ontwikkelen Bieden van mentorschappen
Angst voor falen Zelfkennis verbeteren Mogelijkheden om samen te werken met peers
Extrinsieke motivatie Zelfstandige studievaardigheden aanleren Coaching in growth mindset
Consument van kennis
PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel II
De uitdagende creatieve leerling
Zeer creatief Aanmoediging van creativiteit Tolerantie
Houdt van discussie Minder druk tot aanpassen Beloon creatief denken (nieuwe invalshoeken en gedachten)
Is erg volhoudend in interessegebieden (passies) Aanleren van tact, flexibiliteit, zelfbewustzijn en zelfcontrole Plaats deze leerling bij een passende leerkracht
Laat impulsief gedrag zien Strategieën aanleren om te kunnen omgaan met psychologische kwetsbaarheid Koppel deze leerling aan een begripvolle mentor
Vertoont inconsistente werkwijzen Zorg voor directe, duidelijke en heldere communicatie
Heeft een slechte zelfcontrole Geef ruimte voor gevoelens
Heeft stemmingswisselingen Directe instructie in interpersoonlijke vaardigheden
Daagt de leerkracht uit en corrigeert de leerkracht Coach voor doelgericht kiezen en handelen
Stelt regels ter discussie
Is eerlijk en direct
Komt op voor eigen overtuigingen
Is competitief
PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel III
De onderduikende leerling
Ziet de begaafdheid niet als waardevol, ontkent de begaafdheid Vrijheid om keuzes te maken Geef inzicht in concepten als sociale verschijnselen
Valt uit bij deelname aan verrijkingsprogramma’s Netwerk van ‘peers’ Leeromgeving creëren waarin de leerling zich thuis voelt
Wijst uitdagingen af Aanmoedigen van talenten Rolmodellen bieden
Wil geen ander werk doen dan andere leerlingen Leren conflicten expliciet te maken Directe instructie in sociale vaardigheden
Wil geen uitzonderingspositie Zelfbegrip en zelfacceptatie Bespreek de nadelen van succes
Zoekt sociale acceptatie Gehoord en serieus genomen worden Bied ondersteuning en informatie bij de planning van opleidings- en beroepsmogelijkheden
Verandert geregeld van vriendschappen/peergroep Rolmodellen Help bij het opzetten van steungroepen
Heeft (vrijwel) geen band met de leerkracht/groep
Onzeker over welke richting te volgen
PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel IV
De risicoleerling
Neemt onregelmatig deel aan onderwijs Veiligheid en structuur Verwachtingen op peil houden
Maakt taken niet af Een individueel programma Niet-traditionele studievaardigheden organiseren
Zoekt buitenschoolse uitdaging Een andere omgeving als alternatief Verdieping en mentorschap aanbieden
Zoekt spanning (thrill seeking) Confrontatie en verantwoordelijkheid Coachen met betrekking tot de schoolloopbaan
Laag zelfbeeld Professionele counseling Veerkracht bevorderen (flexibiliteit)
Verwaarloost zichzelf Richting en korte termijn doelen Bespreek alternatieve mogelijkheden
Isoleert zichzelf Met de ouders/begeleiders in gesprek gaan (thuisbezoeken)
Bekritiseert zichzelf en anderen
Verstoort, reageert af
Is creatief
Werkt incosistent
Presteert gemiddeld of minder
Is defensief
Voelt zich niet geaccepteerd
Verzet tegen autoriteit
PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel V
De dubbel bijzondere leerling
Aangeleerde hulpeloosheid Nadruk op de sterke kanten Uitdagen op het gebied waar de sterke kanten liggen is eerste prioriteit
Werkt inconsistent Copingtrategieën Versnelling op sterke gebieden
Presteert gemiddeld of minder Attent blijven voor bijkomende problemen/stoornissen Voorzieningen ter compensatie voor de leerproblemen/gedragsproblemen
Verstoort / reageert af Leren volharden en doorzetten Individuele begeleiding
Sneller ontmoedigd Omgeving creëren waarin sterke kanten ontwikkeld kunnen worden Directe instructie in strategieën voor zelfregulatie
Laag academisch zelfbeeld Leren voor zichzelf op te komen Leer voor zichzelf op te komen
Denkt in concepten/ideeën Leer SMART doelen formuleren
Lijkt in sommige aspecten van het sociaal en emotioneel functioneren jonger Onderzoeken “wat is nodig voor dit kind om hier succesvol te kunnen zijn?”
Gedragsproblemen Tijd laten doorbrengen met ontwikkelingsgelijken/peers
Chaotisch
(Relatief) trage informatieverwerking
Goed probleemoplossend vermogen
PROFIELEN VAN HOOGBEGAADE LEERLINGEN GEDRAGS KENMERKEN HERKENNING BEGELEIDING SCHOOL
Profiel VI
De zelfsturende autonome leerling
Heeft schoolresultaten die passen bij haar/zijn capaciteiten Meer ondersteuning, niet minder! Geef ruimte voor ontwikkeling van een lange termijn-geïntegreerd studieplan
Werkt zonder behoefte aan bevestiging (zelfstandig) Stimuleren om nieuwe richtingen te kiezen en onafhankelijkheid te vergroten Belemmeringen tot groeien wegnemen
Feedback over sterke kanten en mogelijkheden Toont goede sociale vaardigheden Bied een grote verscheidenheid aan mogelijkheden om te versnellen en te verdiepen
Ontwikkelt eigen doelen Aanmoediging om risico’s te nemen, niet alleen voor zeker te gaan Mentoren en mediators
Kan doelgericht SMART werken Langdurige, faciliterende relaties Zie af van gebruikelijk schoolbeleid en regels
Neemt risico’s Support team Bespreek wat succes van je vraagt
Leert uit fouten
Werkt enthousiast voor passies
Is creatief
Komt op voor eigen opvattingen
Goed zelfregulerend vermogen
Veerkracht/flexibel
Produceert kennis
Beschikt over zelfinzicht en zelfacceptatie
Intrinsiek gemotiveerd

Bron: George T.Betts and Maureen Neihart (1988). Profiles of the gifted and talented. Gifted Child Quarterly, 32(2), 248-253.
Bron: George T.Betts and Maureen Neihart (2010). Revised profiles of the gifted and talented.

“If you're not prepaired to be wrong, you'll never come up with anything original”

Sir Ken Robinson